Privredni subjekti koji prvo brinu o resursima, a potom o profitu poznati su pod nazivom društveno preduzetništvo. Posluju u formi organizacija, udruženja, d.o.o., fontacija. Zajedničko im je zalaganje za budućnosti i briga o ljudima. Cilj kojem teže je podsticanje održivog razvoja zajednice, tako što će ponuditi uluge koje nedostaju zajednici, smanjiti nezaposlenost, stvoriti radna mesta za marginalizovane grupe u zajednici i sl.
Naš sagovornik, na temu društvenog preduzetništva, bio je Srdjan Baralić, magistar psiholoških nauka, direktor Centra za socijalni rad Pale i menadžer projekta “Jačanje socijalne i zdravstvene zaštite kao odgovor na pandemiju Kovid – 19 u Republici Srpskoj. Svoju energiju je usmerio na stvaranje kvalitetnih radnih mesta socijalno isključenih grupa, u zaštićenom poslovnom okruženju kroz model formiranja društvenog (održivog) preduzeća.
Mamacom&ja: Zašto je društveno preduzetništvo važno?
Srđan Baralić: U odnosu na tradicionalni socijalni rad u zajednici gjde korisnik stoji u jednom pasivnom položaju na koji sistem pokušava da odgovori različitim intervencijama, Društveno preduzetništvo mijenja korisničku perspektivu i umjesto “naučene bespomoćnosti” koji savremena nauka prepoznaje kao takvu, daje priliku korisniku (marginalizovane grupe) da na jedan aktivan način traži rješenja za svoje probleme, a oni se najbolje mogu prevazići upravo doprinoseći svojoj porodici na aktivan način.
Mamacom&ja: Kakvo je stanje po pitanju društvenog preduzetništva u našoj zemlji?
Srđan Baralić: Iako Društveno preduzetništvo nije nepoznatu u Republici Srpskoj (postoje preduzeća koja po svojoj suštini rada jesu Društvena, ali formalno ne), u posljednjih nešto više od pola godine je stvoren formalni okvir kroz Zakon o društvenom preduzetništvu. Ovaj Zakon treba u narednom periodu kroz podzakonske akte da obezbijedi i određene povlastice za ovakve firme čime država treba da obezbijedi dodatni podstrek za njegov razvoj.
Mamacom&ja: Koliko dugo je trajala priprema projekta i gde se sve primenjuje?
Srđan Baralić: Sam projekat, u kom učestvuje i Opština Pale sa svojim institucijama (Centar za socijalni rad Pale i Biro Pale) je započet od septembra 2021. godine i sada već ulazimo u završnicu koja je planirana za kraj februara 2023. godine, kada bi trebalo da bude uspostavljeno 5 Društvenih preduzeća u 5 opština u Republici Srpskoj. Sam projekat se realizuju u saradnji sa Ministarstvom zdravlja i socijalne zaštite RS, Gradovim/Opštinama Prijedor, Laktaši, Derventa, Pale i Trebinje, a sve uz podršku UNICEF-a BiH i USAID-a.
Mamacom&ja: Koji je cilj projekta?
Srđan Baralić: Cilj je stvoriti referentni okvir u kome postoji interresorna razmjena informacija na nivou Opština-Biro-Centar za socijalni rad i kroz koji se korisnik, koji se nađe u potrebi, po prioritetu uključuje u rad čime može da obezbijedi svoju egzistenciju koja može biti ugrožena iz različitih razloga. Marginalizovane grupe često ostaju bez informacija i nevidljivi su sistemima iz različitih razloga, a npr. postoje grantovi koji im mogu obezbijediti određene dobrobiti.
Mamacom&ja: Šta se prioritetno izdvaja kao potreba stanovništa?
Srđan Baralić: Na samom početku projekta smo prvo napravili Situacionu analizu, vidjeli šta je to što imamo kao resurs i šta je to što je potreba stanovništva (ciljnih grupa). Nakon svih analiza organizovana je i studijska posjeta u Srbiji i Hrvatskoj gdje smo imali priliku da vidimo kako to izgleda u mjestima gdje je sličan model već uspostavljen, kako bi naučili ono što je dobra praksa ali i o izazovima koji su pred nama.
Mamacom&ja: Možete nam pojasnite šta zapravo znači “integrisano vođenje slučaja”?
Srđan Baralić: Integrisano vođenje slučaja je sastavni dio razvoja Društvenog preduzeništva i ova dva pojma su u suštini nerazdvojiva. IVS zapravo znači saradnja između različitih sistema Opština-Biro-Centar za socijalni rad, koja je protokolom definisana. Kada se prepozne potencijalni korisnik on se “obrađuje” kroz posebne analitičke obrasce, dobija svoj status i usmjerava prema potencijalnim poslodavcima sa kojim ćemo u narednom periodu raditi u cilju razvoja svijesti o društveno odgovornom poslovanju.
Mamacom&ja: Koji projekat je trenutno aktuelan? I kada počinje sa radom?
Srđan Baralić: Trenutno je u fazi realizacija projekta uspostave Društvenog preduzeća (Servis za pranje i čišćenje) koji će nam projektno obezbijediti sve potrebne materijale da bi se moglo krenuti u rad. Od 01.09. smo u fazi provođenja postupka nabavke, da bi od 01.11. krenuli sa stvarnim radom i pružanjem usluga.
Mamacom&ja: Koliko je vremena potrebno, po Vašoj proceni, da projekat (preduzeće) postane samoodrživo?
Srđan Baralić: Mi za sada imamo finansiranje za 6 mjeseci i to finansiranje nam je veoma važno da uspostavimo model. Takođe, imamo određena razumjevanja da se projekat nastavi, ali svakako nam je namjera da preduzeće samostalno posluje i da stvorimo takvu atmosferu u kojoj će radnik Društveno preduzeće doživljavati kao nešto svoje a ne poslodavca koji samo teži profitu.
Mamacom&ja: Za kraj, šta je potrebno sistemski menjati?
Srđan Baralić: U svakom slučaju potrebno je mijenjati svijest i perspektive u radu. Prošla su vremena kada su stizale velike investicije koje su trajale samo onoliko koliko su trajali i projekti. Važno je iskoristiti momenat i zamajac za promjenu, koja u konačnici doprinosi dobrobit pojedincu, njegovoj porodici i društvu u kome porodica živi.
